Vietnam Gazileri Daha İyi Muamele İstiyor

AGUADILLA, PORTO RIKO — Domingo Cortés’in hayatını değiştiren telefon görüşmesinin üzerinden yarım yüzyıldan fazla zaman geçti.

22 yaşında, ilk çocuğunu beklerken ve röntgen teknisyeni olarak eğitim görürken, Birleşik Devletler Ordusu’nda göreve başlaması için emir aldı. 10 günlük oğlundan 10.000 mil uzaktaki Güneydoğu Asya ormanlarına itaatkar bir şekilde ayrıldı.

Cortés, “Döndüğümde zaten 1 yaşındaydı” diyor.

1968’de yaralı olarak ve bir çatışmada ölen veya yaralananlar için askeri bir onur olan Mor Kalp madalyasıyla eve geldi. Çatışmada öldürülen 345 Porto Rikolu’nun aksine, Porto Riko’nun kuzeybatı ucundaki Aguadilla’daki Atlantic Garden Veterans Mezarlığı’nda gönüllü olarak mezarlarını ziyaret ettiği 345 Porto Rikolu’nun aksine, onu canlı geri getirdiği için şanslı olduğunu biliyor. Ancak, savaş deneyiminden kaynaklanan travma sonrası stres bozukluğu, onlarca yıl sonra hala onu rahatsız ediyor.

Cortés, 1973’te ABD taslağının kaldırılmasından önce 2,7 milyondan fazla ABD askerinin karıştığı bir çatışma olan Vietnam Savaşı’nda savaşan tahmini 48.000 Porto Rikolu arasındaydı. sağlık tesisleri, yani bürokrasi ve gecikmelerde gezinmeleri ve ABD Gazi İşleri Bakanlığı (VA) tıp merkezlerinde uzun vadeli tedaviler için Florida ve diğer eyaletlere seyahat etmeleri gerektiği anlamına gelir.

Amerika’nın Vietnam Gazileri ve diğer kuruluşların yerel şubesi tarafından yıllarca savunuculuk yaptıktan sonra, yeni bir tesis inşaatı San Juan’da devam ediyor – bölgenin genç gazileri için de bir zafer. Eylül 2023’te açılması planlanan VA Heroes Domiciliary, akıl hastalığı, evsizlik, uyuşturucu bağımlılığı ve TSSB yaşayan hastalar için 40 yatağa sahip olacak. Porto Riko ve ABD Virjin Adalarına hizmet veren VA Karayipler Sağlık Sisteminde baş psikiyatrist olan Lillian M. Arroyo, bölgede türünün ilk örneği olan bu tür bir tesiste ortalama kalış süresinin üç ay olduğunu söylüyor.

Bu tesis, yaklaşık üçte biri Vietnam Savaşı döneminden kalma Porto Riko’daki sisteme kayıtlı 66.000’den fazla ABD gazisi için zihinsel sağlık hizmetlerini iyileştirmeye yönelik bir dizi çabanın parçasıdır. Porto Riko’nun başkenti ve en büyük şehri olan San Juan’daki VA Tıp Merkezi, VA Karayipler Sağlık Sistemi Sağlık İdaresi Servisi şefi Edgardo Pérez Lugo, 4.616 akıl sağlığı hastası da dahil olmak üzere 22.000’den fazla Vietnam gazisi hizmet veriyor.

Porto Riko Gazi İşleri Kamu Avukatı Agustín Montañez Allman, “Küçük bir ada için çok fazla” diyor. ofis yasal uyumu denetler Gaziler programları için.

Akıl sağlığı hizmetleri için talep, sistemin sağlayabileceğinin neredeyse iki katıdır. 30 Ağustos 2022’de hastalar, San Juan VA Tıp Merkezinde bir ruh sağlığı randevusu için ortalama 12 gün – yeniyse 31 gün – beklemek zorunda kaldılar. Arroyo, her yıl yaklaşık 1.000 hasta Porto Riko’da yatarak, uzun süreli ruh sağlığı tedavisi talep ediyor, ancak Florida’ya ve bu tür tesislerle diğer eyaletlere yalnızca 100 kişi gönderilebiliyor, diyor Arroyo.

Arroyo, Porto Riko’daki gaziler için ruh sağlığı bakımını iyileştirmeye yönelik diğer çabaların, hastaları kabul etmek için özel hastanelerle yapılan sözleşmeleri, evde izleme programlarını, mevcut ayakta tedavi hizmetlerinin genişletilmesini ve bölgenin gaziler için ilk somatik tedavi merkezini açmayı planladığını söyledi.

Porto Riko’nun Amerika’nın Vietnam Gazileri bölümünün başkanı Jorge Pedroza gibi hastalar ve savunucular için ilerleme yeterince hızlı gelemez, 50 eyalette yaşıtlarının aldığı sağlık hizmetlerine erişim için onlarca yıldır mücadele ediyor. 1992’de, nöropsikiyatrik koşullar için federal engellilik yardımlarını geri yüklemek için VA’ya karşı başarılı bir dava kazanmasına yardımcı oldu; şu anda Amerika Birleşik Devletleri’nin başka yerlerindeki gazilere sunulan bir prim sağlık sigortası planı olan TRICARE Plus için uygunluk talep etme kararıyla ilgilenmektedir.

Pedroza, “Aynı savaşa gittik, aynı üniformayı giydik, aynı travmaları yaşadık” diyor.

Vietnam’da piyade ve paraşütçü olarak görev yapan Pedroza, İkinci Dünya Savaşı ve Kore Savaşı gazisi olan babası tarafından verilen örneği takip etmeye hevesli olduğunu söylüyor. Ancak bir aile mirası bile onu kendi deneyiminin psikolojik bedeline hazırlayamadı, diyor.

“Vietnam çok agresif ve stresli bir şeydi” diyor. “Vietnam’da bir yıl bir ömürdü. Geri döndüğümde kendimi 40 yaşında bir adam gibi hissettim.”

Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Vietnam gazilerinde olduğu gibi, Porto Riko’ya evlerine gelenler, popüler olmayan bir savaşta savaştıkları için sosyal damgalama ve istihdam ayrımcılığıyla karşı karşıya kaldılar ve bu da birçok kişinin hizmetleri hakkında yıllarca konuşmaktan kaçınmasına neden oldu.

Araştırmalar, Vietnam gazilerinin yaklaşık üçte birinin TSSB yaşadığını tahmin ediyor. Vietnam gazileri hakkında 2016-2017 araştırması, Mart 2022’de Travmatik Stres Dergisi’nde yayınlandısavaş zamanı deneyimlerinin zihinsel sağlık etkilerinin on yıllar boyunca devam ettiği sonucuna varıyor – ve “Hispanik katılımcılar, TSSB, depresyon, psikolojik sıkıntı ve düşük MCS raporlama oranlarının önemli ölçüde daha yüksek olduğunu gösterdi. [mental component summary score] Beyaz katılımcılarla karşılaştırıldığında.”

Carmen Rosario, o zamanki kocası 1972’de Vietnam’a gittiğinde 19 yaşında yeni evli bir kızdı. Eve gelen adam kendini bir yabancı gibi hissediyordu.

Üç çocuğunu büyütürken, savaşa bağlı işitme kaybıyla mücadele ederken çaresizce izleyebildiğini, ardından boşanmalarına yol açan bir uyuşturucu bağımlılığı olduğunu söylüyor.

“Daha agresif bir insandı. … Bütün dünyaya kızgındı” diyor ve travmasını onunla tartışmayı veya psikolojik yardım aramayı reddettiğini de sözlerine ekliyor. “Ordu ile daha fazla yapmak istemedi.”

Şimdi kendisi kıdemli bir asker, Porto Riko’daki Amerikan Lejyonu’nun ilk departman komutanı olarak görev yapan bir askeri hemşire olan Rosario, ruh sağlığı hizmetlerine erişim eksikliğinin Porto Riko ve Amerika Birleşik Devletleri’nde bir kriz olduğunu söylüyor. Vietnam gazilerinin orantısız bir şekilde damgalandığını kabul etmesine rağmen, “Buradaki herkesin zihinsel sağlık tedavisine ihtiyacı var, sadece biz gaziler değil” diyor.

Gazilere yönelik yerel danışmanlık seçenekleri olmadan, birçoğu travmalarını ellerinden geldiğince gömmeye çalıştı – sadece yıllar sonra yüzeye çıkması için.

“Bizi sadece hastaneye, psikiyatriste gönderdiler çünkü psikolog yoktu. Cortés, Vietnam’dan döndükten sonra tedavi görme girişimlerini anlatıyor.

2011’de Cortes bir TSSB nüksü yaşadı; VA onu Florida’daki bir tesise gönderdi ve burada yedi hafta hastanede kaldı. Tedavi döngüsünü tamamlayıp daha sağlıklı bir şekilde eve dönerken, Porto Riko’dan diğer gaziler, destek sistemlerinden çok uzakta olmanın stresi nedeniyle kalışlarını kısa kesti.

Arroyo, “Onları ülkelerinden ve ailelerinden uzak yerlere gönderiyoruz” diyor. “Onları burada tutarsak, topluma entegrasyonlarını daha fazla kolaylaştırabiliriz.”

ABD Ordusu gazisi 42 yaşındaki Frankie Pérez de aynı fikirde. Bir Florida kliniğinde sekiz haftalık bir konaklama da dahil olmak üzere PTSD ile kendi mücadeleleri, Porto Riko’daki gaziler için sanat terapisi etkinlikleri sunan gönüllü bir kuruluş olan Travma Sonrası Sanat Vakfı, Inc.’i kurması için ona ilham verdi.

“Porto Riko’da bu tür tesislere ihtiyacımız var, böylece daha az aile yıkılabilir, daha az intihar olabilir” diyor.

Askeri mezarlığı ziyaret eden Cortés’i bir inanç teselli ediyor: Onun nesli, talepleriyle bir çığır açtı ve bugünün gazilerinin gizli yaralarını iyileştirmeye yardımcı olabilecek zihinsel sağlık hizmetlerine daha iyi erişmelerini sağladı.

“Değişti. Şimdi, farklı terapi türleri var. Hepsi hap değil” diyor. “Bu, yeni gazilerin yararlandığı bir şey – biz Vietnam gazilerinin başardığı bir şey.”